Yer üzündə canlıların inkişaf tarixi

İlk canlı orqanizmlər təxminən 3,5 milyard il əvvəl meydana gəldi. Göründüyü kimi, abiogen mənşəli qidalar yeyiblər və heterotrof olublar. Yüksək çoxalma nisbəti gətirib çıxardı: qida üçün rəqabətin yaranmasına və nəticədə, fikir ayrılığına. Üstünlük avtotrof qidalanma qabiliyyətli orqanizmlərə verildi – əvvəlcə kimyosentezə, sonra da fotosintezə. Təxminən 1 milyard il əvvəl ökaryotlar bir neçə budağa ayrıldı, bəzilərində çox hüceyrəli fotosintetik orqanizmlər (yaşıl, qəhvəyi və qırmızı yosunlar) və göbələklər meydana çıxdı.

Abiogenez — Yerdə həyatın mənşəyi nəzəriyyəsinə aiddir. İlkin oksigensiz atmosferdə qeyri-üzvi (bioloji) reaksiyalar, yəni canlı orqanizmlər iştirak etmədən üzvi birləşmələrin əmələ gəlməsi prosesi.

Canlı həyatın bəsit üzvi birləşmələr kimi cansız maddədən təbii olaraq əmələ gəlmə prosesidir. Bu hadisənin Yer kürəsində 3.8 ilə 4.1 milyard il əvvəl baş verdiyi təxmin olunur. Abiogenez araşdırmaları laboratoriya təcrübələri yanaşı çağdaş canlılar haqqında biliklərdən yola çıxaraq həyat öncəsi kimyəvi reaksiyaların Yer kürəsindəki canlı orqanizmləri necə əmələ gətirdiyini aydınlaşdırmağa çalışır.

Aristotel canlının cansız maddələrdən öz-özünə əmələ gəldiyinə inanırdı. Bu fikrə əsasən mayalanmış yumurtada, qum dənəciklərinə, palçıqda, havada qısaca hər yerdə canlılığı və müxtəlifliyi təmin edən fəal doğma (aktiv prinsip) idi. Bu aktiv doğma hava ilə qarşılıqlı əlaqəyə girərək uyğun şərtlərdə canlını meydana gətirirdi. Yəni canlı, cansız maddələrdən birdən-birə, hər an meydana gələ bilirdi. İlk canlı sadə və ya mürəkkəb quruluşlu ola bilirdi.

Yazar: Gülaf Məhərrəmova

Həmçinin bax: https://kafkazh.com/heyatin-yaranmasinin-merheleleri-ve-zeminleri/

Həmçinin bax: https://tehsilim.org/dostlugun-sehri-musabiqesi-davam-edir/