Siyasi ideologiyalar: Faşizm- III hissə və əlavələr
Konsentrasiya düşərgəsi sisteminin özü nasist illərində inkişaf etmişdir. Erkən düşərgələr, ilk növbədə, nasistlərin siyasi rəqiblərini, xüsusilə sosialist, communist və ya əmək təşkilatçısı olan müxalifləri məhdudlaşdırmaq üçün istifadə olunurdu. Məsələn, 1930-cu illərin ortalarındakı Kolumbiya haus düşərgəsindəki qeydlər, Sosialist İşçi Gəncləri, Alman Kommunist Partiyası və Sosial Demokrat Partiyası rəsmilərinin bu düşərgədə saxlanıldığını göstərir. Bu erkən düşərgələr nasistlər tərəfindən rejimin sosialistlər, kommunistlər və digər anti-nasist tənqidçilərlə necə davranmaq istədiyi barədə görünən mesajlar kimi yayımlandı. Həqiqətən, 1933-cü ildə Daçu düşərgəsi açıldığında nasistlər bir mətbuat konfransı təşkil etdilər. 1939-cu ilə qədər nasistlər altı toplama düşərgəsini işlədirdi: Daçu, Sausenhausen, Buşenvald, Flosenburq, Mauthausen və Ravensburk düşərgələri təxminən 21.000 məhbusu həbsdə saxladı. 1944-cü ilə qədər 20 düşərgə təşkil edildi. 1945-ci ilin yanvarında bu düşərgələrdə 700.000 məhbus saxlanıldı.
1940-cı illərdə düşərgə sistemi yalnız müxalifəti susdurmaq üçün deyil, həm də sənayedə işçi qüvvəsi təmin etmək və yəhudiləri və nasistlərin qətl üçün tanıdıqları digər qrupları öldürmək üçün istifadə edildi. Geniş miqyaslı təşkil edilmiş qətllər üçün düşərgə sisteminin istifadəsi, nasistlərin rəsmi olaraq həyata keçirmək üçün xüsusi prosedurları hazırladıqları Berlində Vansi Konfransını keçirdiyi həmin il 1942-ci ildə Avsvitz-Birkenau, Treblinka və digər düşərgələrdə başladı. Bütün Avropa Yəhudi icmasını öldürmək üçün göstərdikləri hədəf idi. Almaniyanın cənub-şərqində Çex sərhədinə yaxın olan Flossenbu toplanma düşərgəsi, nasistlərin düşərgə sisteminə təyin etdikləri üç məqsədi nümunə göstərir. Birincisi, Flossenburq düşərgəsi nasist siyasi müxalifəti susdurma aparatının bir hissəsi idi. Hitlerə sui-qəsd cəhdində iştirak edən protestant nazir Dietrix Bonhofer, 1945-ci ildə Flossenburq düşərgəsində edam edildi. İkincisi, düşərgə sistemi nasistlər tərəfindən hücum və sonda ” aşağı ” sayılanları məhv etmək üçün istifadə edilə bilər. ‘Flossenburqda tibbi işgəncə və təcrübələr aparıldı və bir çox Yəhudi və əlil məhbus öldürüldü. Üçüncüsü, düşərgə həbsxana əhalisi sənayedə işçi qüvvəsini təmin etdi.
Düşərgə qeydləri, Alman müdafiə sənayesindəki minlərlə Flossenburq məhbusunun iş detallarına göndərildiyini təsdiqləyən sənəddir. Məsələn, təyyarə komponentləri istehsal edən Messerşmit Fabrikində 1944-cü ildə 5.000 Flossenburq düşərgəsi həbsxana işçisi var idi.1999-cu ildə Flossenburqr a səfər edərkən bu mətnin müəllifinə Flossenburqda böyüyən bir yerli sakin söyləyib. Hər səhər müdafiə fabriklərinə tərəf gedən düşərgə məhbuslarını seyr edən kiçik bir uşaq kimi xatırlayırıq. Edit Hanı az qala öldürən və bir çoxunu öldürməyə müvəffəq olan dövlət yönümlü terrorun xidmətində səfərbər olan faşizm ideologiyası sağ qaldı. Belə ki, Neofaşizm son illərdə həm Avropada, həm də ABŞ-da çox sayda tərəfdarları olan bir ideologiyadır.
ƏLAVƏ- 1:
Faşizm:
- Dövlət məmurları tərəfindən müəyyənləşdirildiyi kimi siyasətlə əlaqəli hesab edilən həyatın hər hissəsini tənzimləyən totalitar bir dövlətin lehinə mübahisələr.
- Dövlətin fərddən daha vacib olduğunu iddia edir.
3.Mülki institutların dövlətlərin gücünün məhdudlaşdırılmasında və dövlət qanunlarının tənqid edilməsində mühüm rolu olması lazım olduğu fikrini rədd edir.
- Fərdlərin psixoloji cəhətdən totalist bir vəziyyəti müəyyənləşdirərək özlərini bu dövlətə xidmətə həsr etməklə bir məqsəd duyduqlarını təsdiqləyir.
- Bərabərlik anlayışını rədd edir.
- Milliyyətçiliyi və ya irqçiliyi müdafiə edir.
ƏLAVƏ-2:
Ağ Qızılgül müqaviməti
Ağ Qızılgül, nasistlərə qarşı müqavimət hərəkatı idi. Münihdə əsasən universitet tələbələrindən ibarət kiçik bir qrup tərəfindən təşkil edilimişdi. Ağ Qızılgül 1942-1943-cü illərdə fəaliyyət göstərmişdir. Üzvləri, Alman vətəndaşlarını faşist hökumətə qarşı ‘’ passiv müqavimət ’göstərməyə çağıran broşuralar hazırlayırdılar. Broşüralarını diqqətlə gizlətdikləri çoxalma maşınına köçürdülər. Bir dəfə kopyalandıqdan sonar broşuralar Münihdəki ictimai yerlərdə buraxıldı və mümkün qədər digər şəhərlərə – Frankfurt, Ştutqart, Frayburq, Manheyim və Vyanaya aparıldı və paylandı.
Ağ Qızılgül broşuraları Nasizmin etibarlı bir ideologiya olduğu fikrini ortadan qaldırmağa çalışırdı. Əslində, tələbələrin yazdığı ikinci broşura bunun ümumiyyətlə bir ideologiya olduğunu inkar edirdi: Nasizm həyat fəlsəfəsi deyil, qətl və vəhşiliyin vəkilidir. Bir kitabçada Aristotelin istibdaddan bəhs etdiyi; digərlərinə dualar, şeirlər, Lao-Tzudan sitatlar və Alman tarixi və siyasətinin açıq, dəqiq müzakirələri daxilidi. Broşüralar Almanlara faşizmə alternativlərin olduğunu xatırlatmağa çalışırdı. Broşuralar, nasistlərə qarşı müqavimət göstərmək istəyəndə özünü tək hiss edə biləcək hər bir oxucuya yaxınlıqdakı həmfikir anti- faşistlərin olduğunu təkidlə vurğulayırdı. Broşuralar bəzən oxucuları broşuranı götürməyə, təkrarlamağa və sonar nüsxələrini digər ictimai yerlərdə ehtiyatla qoymağa təşviq etməklə sona çatdı.
Bütün vətəndaşları üzərində hökmranlıq vəş übhəsiz ki, vətəndaşlar arasında ümumi dəstək qazana bilmədi. Ağ Qızılgül üzvləri böyük təhlükə altında olduqlarını bilirdilər. Qurucu üzvü olan Hans Skul, həbs olunmasından bir neçə gün əvvəl yaxınlaşan həbs barədə bir şayiə eşitdi. İsveçrəyə qaçmaq imkanları olsa da, qaçmasının ailəsini daha çox riskə atacağından qorxaraq Almaniyada qaldı. Hans, bacısı Sofi, rəfiqəsi və həmkarı Ağ Qızılgül üzvü Kristof Probst həbs olunan qrupdan birincilər arasında idi. 22 fevral 1943-cü ildə nasistlər tərəfindən edam edildi. Bu gün Ağ Qızılgül üzvlərinin cəsarəti və Nasizmin ideoloji dinamikasını dərindən deşifrə etmələri bir çox faşizm tələbəsi tərəfindən tanınır. Hans və Kristopun tibb fakültəsində təhsil aldığı və Sofinin biologiya və fəlsəfə təhsilinə yeni başladığı Münihdə Ağ Qızılgül muzeyi təşkil edilmişdir. Almaniyanın qərbindəki Vupertal şəhərində, bir qrupAlman nazirinin 1934-cü ilin mayında Alman nazirlərinə Alman kilsələrinə qarşı hökmranlıq mövqeyini tənqid edən Barmen Bəyannaməsini verdiyi ərazidə bir meydana Hans və Sofi Skul adı verilib.
Qaynaq: Ellen Grigsby- Analyzing Politics
Tərcüməçi: Sara Ağayeva
Həmçinin bax: Siyasi ideologiyalar: Faşizm- I hissə
Həmçinin bax: Siyasi ideologiyalar: Faşizm- II hissə
Həmçinin bax: tehsilim.org/623-vakant-direktor-vezifesi-musabiqeye-cixarilacaq/
