Bağlanma tipi nədir?
Bağlanma tipi nədir ? Bağlanma tiplərinin münasibətlərin qurulması üzərindəki təsiri nədən ibarətdir?
Hər birimiz bilirik ki, erkən uşaqlıq dövründən bəri bizi yetişdirən insanları özümüzə örnək model olaraq görürük. Uşaqlıq dövründə, yəni özümüzə məxsus doğruların olmadığı, özümüzü və dünyanı anlamaqda çətinlik çəkdiyimiz və buna uyğun olaraq formalaşmış qərarlara sahib olmadığımız dövrlərdə bizi yetiştirən insanların qərarlarının düzgünlüyünü qeyri-şərtsiz şəkildə qəbul edir və buna uyğun olaraq dünyaya eyni pəncərədən, onların gözü ilə baxmağa başlayırıq.Bu baxımdan ailənin önəmini vurğulamadan keçmək olmaz. Çünki uşaq üçün ailə insani münasibətlərin (doğru və ya yanlış fərq etmədən ) qaynağını, dünya ilə əlaqə prosesinin əsasını təşkil edir və sonrakı yetkinlik dövrlərində insan bu münasibəti və ya digər adı ilə bağlanma tiplərini həyatının bütün əlaqələrinə tətbiq etməyə başlayır.
Psixoloji aspektdə bağlanma tiplərini 3 əsas qrupa bölürlər:
- Güvənli bağlanma.
- Çəkingən bağlanma.
- Narahat bağlanma.
Bəs bu bağlanma tipləri ilə əlaqə quran insanların münasibətlərindəki davranış şəkilləri hansı xarakterə malikdir ?
Güvənli bağlanma. Erkən uşaqlıq dövründə sağlam bir mühitdə böyüyən, güvənin hiss olunduğu, ikili münasibətlərin hörmət və sevgi çərçivəsində yaşandığı, buna uyğun bütün ehtiyaclarının qarşılandığı insanlar sonrakı münasibətlərində “yaxınlıq” və “səmimiyyət” hislərini rahatlıqla qəbul edir və bu hisləri qarşı tərəfə aydın şəkildə ötürə bilirlər. Bu əlaqə güvənli bağlanmadan irəli gəlir və bu insanlar aşağıdakı xüsusiyyətləri ilə seçilirlər:
- Hislərini və ehtiyaclarını rahatlıqla ifadə edə bilmək bacarığı
- Güvən verən insan olmaları
- Dəyərli və sevilən insanlar olduqlarına dair inanclarının tamlığı ilə
Çəkingən bağlanma.Valideynləri tərəfindən soyuq, uzaq və sevgini tam hiss etməyərək yetiştirilən, ailəsi ilə tam yaxınlıq qura bilməyən və bu hislərdən məhrum buraxılmış uşaqlar böyüdükdə gələcək münasibətlərində çəkingənlik yaşayırlar. Çəkingən bağlanma tipi ilə bağlanan bu insanlar əlaqələrin dərinləşdiyini hiss ettiyi ilk andan etibarən münasibətlərini asanlıqla bitirə bilirlər. Bu tip bağlanma yaşayan insanlar aşağıdakı xüsusiyyətləri ilə seçilir:
- Səmimiyyət hiss ettikləri mühitdən uzaqlaşırlar.
- Azadlıqlarının təhdid altında olduğunu düşündükləri mühitdən və insanlardan asanlıqla ayrılırlar.
Bu insanlar yaxınlıq qurmağı çox istəsələr də, mənfi münasibətin təkrarlanacağını düşündükləri üçün bir növ özünü qoruma mexanizmi olaraq insanlarla dərin münasibət qurmaqdan çəkinirlər.
Narahat bağlanma. Bu tip bağlanma problemi yaşayan insanların ailəsi yaxınında və ya uzağında olsa belə daima güvənsizlik və narahatlıq yaşayırlar. Çünki erkən uşaqlıq dövründə yaşadıqları mühitdə ailələri onlara axtardıqları dəstəyi, dəyəri və sevgini nə tam olaraq verə bilmiş, nə də tamamilə əsirgəmişdir. Bu qeyri-müəyyənlik şəraitində böyüyən uşaq sevginin varlığı və ya yoxluğunu tam olaraq qavramır və gələcək münasibətlərinə daima şübhə ilə yanaşır. Narahat bağlanma yaşayan insanlar aşağıdakı xüsusiyyətləri ilə seçilirlər.
- Göstərilən maraq heç bir zaman onlara bəs etmir və gerçəyi daima sorğulayırlar.
- Qarşısındakı insanın ona göstərdiyi sevgidən heç vaxt əmin olmur.
- Özünün sevilə biləcək insan olub- olmamasını həmişə sorğulayır.
- Sevgiyə möhtac olduqlarını düşünürlər.
- Hər zaman qarşı tərəfdən gözlənti içində, güvən duyğusunun isbatını tələb edirlər.
Bütün bağlanma tipləri ilə tanış olduqdan sonra qeyd edək ki, bu bağlanma tipləri bizim taleyimiz deyildir və bununla yaşamağa heç bir insan məhkum deyil. Böyüdüyümüz mühitdə fərqində olmadan şüuraltımıza yerləşən bu davranış şəkillərindən qurtulmağımızın ilk yolu bu baxımdan fərqindəlik qazanmaqdır. Fərqinə varmaq dəyişimin ilk addımıdır. Daha sonra isə nəyə ehtiyacınız varsa, necə bir sevgi, qayğı, diqqət istəyirsinizsə, – bütün bunları “indiki siz” in tapmasına icazə verin, “uşaqlıqdakı siz” in deyil.
YAZAR: Səbinə Rzazadə (Psixoloq)
Həmçinin bax: Psixologiya elmi
Həmçinin bax: https://turaz.org/resmi-xeber-3/
Həmçinin bax: https://tehsilim.org/tecrube-proqrami/
